هفت سین نوروزی یا نمادهای تندرستی و خوشبختی

به گزارش زیستار، ایرانیان با فراهم کردن هفت سین به شماره هفت امشاسپند یا دوازده شماره مقدس برج‌ها، برای روز نخست بهار وسایلی مانند آب و سبزه نماد (روشنایی و افزونی)، آتشدان نماد (پایداری نور و گرما)، شیر نماد (نوزایی و رستاخیز و تولد دوباره)،  تخم‌مرغ نماد (نژاد و نطفه)، آیینه نماد (شفافیت و صفا)،  سنجد نماد (دلدادگی و زایش و باروری)، سیب نماد (رازوارگی عشق)، انار نماد (تقدس)، سکه تازه ضرب نماد (برکت و دارندگی)، ماهی نماد (ماه سپری شده اسفند)، نارنج نماد (گوی زمین)، گل بیدمشک گل ویژه‌ی اسفند نماد (امشاسپند، سپندارمز) در سفره خود می‌گذاشتند.

گلاب، نان پخته شده از هفت حبوب، خرما، پنیر، شکر، شاخه‌هایی از درخت مقدس انار، بید، زیتون، انجیر در دسته‌های سه، هفت یا دوازده تایی و کتاب مقدس از وسایل دیگر مورد استفاده در سفره هفت سین بود.

برخی از منابع آورده‌اند ایرانیان پیش از اسلام سفره «هفت چین» داشته‌اند و هخامنشیان در نوروز در هفت ظرف چینی غذا می‌گذاشتند که به آن هفت چین یا هفت چیدنی می‌گفتند. یکی از آیین‌هایی که به آن توجه ویژه‌ای می‌شود چیدمان سفره هفت سین است. بانوان ایرانی باور و اعتقاد زیادی به چیدن این سفره دارند و هر کجای دنیا باشند از فصل اسفند منتظرند که برای سال تحویل سفره بچینند.

سفره هفت سین فضای منزل را روح می‌بخشد. یک سفره خیالی و پوچ نیست و نشان از آغازی دوباره و نو شدن سال دارد. در زبان باستان هفت به معنای همیشگی و جاودانگی، خوش ‌یمنی و به فال نیک گرفتن است. همچنین در زبان باستانی عدد هفت به نام “امرداد” است که معنای زندگی و جاودانگی را می‌دهد بنابراین ایرانیان باستان هفت واژه را به نشانه آن گزینه کرده و بر خوان نوروزی می‌چینند.

هفت برای ایرانیان باستان مقدس بوده و برای مفاهیم مثبت، خوش یمنی و فال نیک استفاده از عدد هفت استفاده می‌کردند مثلا هفت رنگ رنگین کمان، هفت خان رستم در شاهنامه، هفت آسمان، هفت اقلیم، هفت روز هفته، هفت فرشته، هفت شهر عشق در عرفان، هفت پیکر و… هفت سین اصلی سفره هفت سین در واقع سیر، سرکه، سمنو، سنجد، سبزه، سیب و سماق هستند. در این بین سین هشتم سکه است که معمولا به بهانه افزایش دارایی برای طول سال استفاده می‌شود. با این وجود سکه سابقه زیادی در سفره‌های هفت سین ایرانیان ندارد و نمی‌توان آن را از سین‌های سفره هفت سین برشمرد.

ماهی قرمز هم از دیگر موارد کم‌سابقه سفره هفت سین است، به طوری که در نقاشی معروف کمال‌الملک از سفره هفت سین اثری از ماهی قرمز در آن دیده نمی‌شود. ماهی به عنوان نمادی از زایش، تازگی، شادابی و تکاپو در سفره هفت سین است. شمع و آینه هم به عنوان مظهر فروغ و روشنایی در سفره هفت سین قرار دارد.

قرآن کریم به نشانه توکل و استعانت از خداوند برای پیش رفتن سال جدید به بهترین شکل در کنار دیوان حافظ برای خواندن کلام شیرین حافظ در ابتدای سال هم از رسوم مردم در سفره هفت سین است.

سبزه نماد تولد دوباره زندگی در بهار و حیات سبز است. بر این اساس مردم سبزه را در سفره هفت سین قرار می دهند تا سالی شاداب و سرسبز داشته باشند.

سنجد یکی دیگر از سین‌های سفره هفت سین است که نشان از سنجیده عمل کردن در طول سال دارد. سنجد در هفت سین گرایش به عقل را نمایندگی می‌کند. سنجد نماد گرایش به عقل و سنجیده عمل کردن است.

سنجد در سفره هفت سین به این معناست که هر شخصی به خودش قول بدهد که اعمال خود را در سال جدید سنجیده و درست انجام دهد.

سنجد باعث پرورش قوای احساسی انسان نیز می‌شود به همین علت برخی می‌گویند سنجد نماد عشق انسان به یکدیگر نیز تلقی می‌شود.

سیب به عنوان یکی از میوه‌هایی که نامش با تندرستی پیوند خورده بهترین نماد برای سلامتی است. رسم است که سیب را مادر یا پدربزرگ خانواده سر سفره بگذارند؛ به این دلیل که همیشه بزرگترهای یک خانواده نگران تندرستی اعضای خانواده‌شان هستند.

سمنو از دیگر سین‌های خوشمزه سفره هفت سین است. اگر سکه برای افزایش دارایی به هفت سین اضافه شده، سمنو از همان ابتدا با مفهوم خیر و برکت در سفره هفت سین وجود داشته است. سمنو را همچنین به عنوان نماینده‌ای از صبر، عدالت، مقاومت و قدرت نیز بر سر سفره هفت سین می‌گذارند.

تندرستی و میکروب‌زدایی در کنار قناعت و سیرچشمی از دلایلی است که سیر در سفره هفت سین ایرانیان وجود دارد. سیر در واقع نمادی از مناعت طبع است. سیر به عنوان گیاهی دارویی ماده‌ای گندزدا نیز به شمار می‌رود.

سرکه نماد تسلیم و رضایت است. هر چند از این سین سفره هفت سین در ادبیات ایرانی در توصیف اضطراب و اشک و گریه هم استفاده می‌شود. ضرب‌المثل همچون سیر و سرکه جوشیدن نمونه آن است. سرکه سر سفره نوروزی در واقع ما را به پذیرش ناملایمات زندگی دعوت می‌کند.

سماق دیگر سمبل سفره هفت سین است. این سین سفره نوروزی به رنگ طلوع آفتاب است و نمادی از  صبر و بردباری را یادآوری می‌کند و مظهر طلوع و آغاز دوباره است.